وتار

چه‌وانیا ناڤه‌رۆكا كۆمكوژیا بنه‌ماڵا حه‌مه‌دئاغاێ مێرگه‌سۆری ژلاێ مسته‌فا بارزانی

Sunday, 03.26.2023, 12:55 PM


بنه‌ماڵا حه‌مه‌دئاغاێ مێرگه‌سۆری ژلاێ مسته‌فا بارزانی ڤه‌ چه‌وا و بۆچی هاتنه‌ كۆمه‌ڵكوژ كرن؟
ناكۆكیا مسته‌فا بارزانی دگه‌ل حه‌مه‌دئاغاێ مێرگه‌سۆری مێژویه‌كا دویر و درێژ هه‌بوو، ئه‌گه‌را سه‌ه‌ركیا ڤێ دوژمناتیێ ژی ئه‌ڤه‌ بۆ كو ئه‌ڤ بنه‌ماڵه‌ژ هه‌ر ئالیڤه‌ ژ مه‌لامسته‌فا بارزانی و كورێن وی پێشتر بوون، هه‌م ژلاێ نه‌ته‌وه‌پارێزی و هه‌م ژی ئاستا ره‌وشه‌نبیری و سیاسی خوه‌دیێ پێگه‌هه‌كا گه‌له‌ك به‌رفره‌هتر ژ مه‌لامسته‌فا و كورێت وی بوون. ئه‌ڤ چه‌نده‌ ژی ببۆ ئه‌گه‌را وێ كو ناكۆكی و دویراتیه‌ك مه‌زن بكه‌ڤیته‌ ناڤبه‌را ڤان دوو بنه‌ماڵاندا. له‌ورا ژی مه‌لامسته‌فا بسالان بۆ چاڤه‌ڕێ بۆ بهانه‌كا بنه‌جھ بۆ ژناڤبرنا وان ڤه‌بینیت. هه‌تا كو بده‌ستێن خۆ ئه‌ڤ بهانه‌یه‌ دانه‌ ڤه‌هاندن.
جه‌میل كوڕێ حه‌مه‌د ئاغاێ مێرگه‌سۆری كو گه‌نجه‌كێ خوه‌دیێ هزرێن چه‌پ و یاخی بوو، ل 14-02-1971 ل نێزیكی قوتابخانا زه‌ینه‌ب ل هه‌ولێرێ هاته‌ تیرۆركرن، ئه‌ڤ تیرۆره‌ ب پیلانه‌كێ راسته‌وخۆ ژلاێ پاراستنێ ب سه‌رپه‌رشتیا ئدریس بارزانی هاته‌ پێك ئینان، ژلاێ جێبه‌جێكاره‌كێ بناڤێ حه‌مه‌ ڕه‌ئوف.
هه‌لبه‌ت پێشتر ژلاێ پاراستنێ ڤه‌ له‌قا 2 یا پارتی ل هه‌ولێرێ هاتبۆ ئه‌ركداركرن كو جه‌میل بهێته‌ داخازكرن و هه‌ر ل وێرێ پیلانا كوشتنێ بهێته‌ جێبه‌جێكرن، لێ جه‌میل كو كه‌سه‌كێ سه‌رڕه‌ق و سه‌ركه‌ش بۆ بتایبه‌ت به‌رامبه‌ر بڕیارێت حزبا پارتی، بڕیار پێك نه‌ئینا و نه‌چۆ بوو له‌قێ، له‌ورا پیلانا كوشتنا وی ب گرۆپه‌كا چه‌كداران ب سه‌رپه‌رشتیا كه‌سه‌كێ بناڤێ "حه‌مه‌ ڕه‌ئوف" دهێته‌ جێبه‌جێكرن، گرۆپا چه‌كدار ب ئۆتومبێله‌كا جێب ڕێ ل جه‌میل حه‌مه‌د ئاغاێ مێرگه‌سۆری دگرن و گوله‌باران دكه‌ن. فاخر مێرگه‌سۆری د ناڤا تازیا براێ خوه‌ دا دبێژیته‌ ئدریس بارزانی: "خودێ ده‌رفه‌ت بۆ هه‌وه‌ چێ كریه‌ كو هوین خۆ بكه‌نه‌ مه‌زنێت ڤی مله‌تی، هه‌كه‌ هوین نه‌ ئه‌و كه‌سن بكارن مێرا ژ مه‌ بكوژن"
وی ده‌می حه‌مه‌دئاغاێ مێرگه‌سۆری ژی گۆتبۆ مسته‌فا بارزانی: "هه‌كه‌ كوژێ من جاسوسی لسه‌ر وه‌ كربیت بلا وه‌ گۆتبا من، هه‌كه‌ من نه‌كوشتبا حه‌قێ وه‌ هه‌بوو، لێ جه‌نازێ ڕه‌زیلی كورێ من كه‌ڤته‌ كۆلانێت هه‌ولێرێ و خه‌لك بێژیت ئه‌ڤه‌ خارزاێ مه‌لامسته‌فایه‌ هاتیه‌ كوشتن، ئه‌ڤه‌ شه‌رمه‌ بۆ ته‌"
مه‌لامسته‌فای ئه‌ڤ تۆمه‌ته‌ ئینكار كربۆ و گۆتبۆ حه‌مه‌دئاغای ده‌ستێ مه‌ د كوشتنا جه‌میلی دا نینه‌.
لێ فاخر مێرگه‌سۆری پشتی تیرۆرا براێ خوه‌ ئێكسه‌ر خوه‌ دگهینته‌ جهێ بۆیه‌رێ و پشتی لێپڕسینێ دانپێدانا ژ حه‌مه‌ ڕه‌ئوفی وه‌ردگریت كو ئاشكه‌را دكه‌ت ئه‌ڤ پیلانه‌ ڕاسپاره‌ده‌ ژلاێ ده‌زگاێ پاراستنا كوڕێت مسته‌فا بارزانی بویه‌ و وی تنێ فه‌رمان پێك ئینایه‌.
هه‌لبه‌ت فاخر كو كه‌سه‌كێ گه‌له‌ك هشیار و نه‌ته‌وه‌یی بوو ڕێ ل تۆلڤه‌كرنا ژ كوڕێت مسته‌فای دگریت و ژبه‌ر ره‌وشا سیاسی یا كوردان هشیاریێ دده‌ته‌ برایێت خوه‌ كو خوه‌ڕاگر بن. لێ ناكۆكیێن مسته‌فا بارزانی دگه‌ل سه‌رۆكێ عه‌شیرا شێروانیا حه‌مه‌دئاغاێ مێرگه‌سۆری دكه‌ڤندا هه‌بوو و بڕیارا ژناڤبرنا ڤێ مالباتێ پێشتر ژلاێ مسته‌فا هاتبۆ دان و پێدڤی بۆ بهانه‌یه‌ك بۆ ڤێ بهێته‌ درست كرن.
بنه‌ماڵا حه‌مه‌دئاغای ئه‌ڤ بهانه‌ نه‌دا ده‌ستێ وان و دان بخوه‌دا گرتن، لێ تنێ ب كوشتنا حه‌مه‌ ڕه‌ئوفێ جێبه‌جێكارێ ڤێ تیرۆرێ كو بخوه‌ دان ب تاوانا خوه‌ و یا پاراستنێ دابۆ خوه‌ قاییل دیتن. پشتی ماوه‌كێ ل ناڤبه‌را ڕێیا گه‌ڵاله‌ و به‌رده‌سپی یا هه‌ولێری ژلاێ سه‌عید حه‌مه‌دئاغا مێرگه‌سۆری ڤه‌ ڕێ ل حه‌مه‌ ڕه‌ئوف دهێته‌ گرتن و بۆ تۆلڤه‌كرنا برایێ خوه‌، وی دكوژیت. هه‌ر ئه‌ڤ تشته‌ ژی دبیته‌ بهانا مسته‌فا بارزانی كو ده‌ستبكار بیت و ژ وێ ده‌رفه‌تا كو بساڵان بو چاڤه‌ڕێ دكر وه‌جێ بگریت. مسته‌فا بارزانی ل هه‌مان ده‌مێ ڕادگه‌هینیت "ئه‌و فیشه‌كێن ب حه‌مه‌ ره‌ئوفی كه‌ڤتین ب من كه‌ڤتینه‌" هه‌م ژی سۆزێ دده‌ت بكوژێن حه‌مه‌ ڕه‌ئوفی لبه‌ر چاڤێ خه‌لكی بهینه‌ كوشتن و حه‌مه‌دئاغا و چه‌ند كه‌سه‌كێن ماڵا وی ده‌سته‌سه‌ر دكه‌ت. لێ ب هنده‌ك ناڤبه‌ینكاریا شێخ و حه‌سانه‌یێن ته‌ریقه‌تی یا مه‌زارێن بارزان ئه‌و دهینه‌ به‌ردان و ماوه‌كێ ئه‌ڤ بابه‌ته‌ دره‌نگ دكه‌ڤیت. هه‌م ژی مسته‌فا بارزانی لدیف كه‌مینهكا باشتر ڕوینشت كو هه‌میا پێكڤه‌ بێخته‌ ناڤ ته‌لهه‌كی كو نه‌ كه‌سه‌ك ژ وان بمینیت و هێزه‌كا تۆلڤه‌كرنێ لهه‌مبه‌ر وی و كوڕێت وی ئاڤا بكه‌ت.‌
تڕسا مسته‌فا بارزانی ژ ئاستێ تیگهه‌شتنا ڤێ بنه‌مالێ بۆ كو ژ ملێ له‌شكه‌ری، ملێ پێگه‌ها عه‌شایری، ملێ رۆناكبیری و سیاسی گه‌له‌ك بهێز بوون، بتایبه‌ت فاخر مێرگه‌سۆری، كو وه‌كه‌ ڕكه‌به‌ره‌كێ بهیز و ناكۆك كو چ جارا خوه‌ لهه‌مبه‌ر بنه‌ماڵا مسته‌فا بارزانی خوه‌ ناچه‌مینن ل ڤێ بنه‌ماڵێ ته‌ماشه‌ دكر.
مسته‌فا ل پیلانه‌كێ دگه‌ڕیا كو حه‌مه‌دئاغا دگه‌ل هه‌می كوڕێت وی پێكڤه‌ بكه‌ڤنه‌ به‌ر ده‌ستێ وی و هه‌میا پێكڤه‌ ته‌سفیه‌ بكه‌ت و ئه‌فسانا كوڕێت حه‌مه‌د ئاغای دوماهیێ پی بینیت و مه‌یدانێ ژبۆ خوه‌ و كوڕێت خوه‌ ڤاڵا بكه‌ت، له‌ورا ماوه‌كێ خوه‌ ڕاگرت. هه‌تا كو رۆژه‌كێ هه‌می كوڕێت حه‌مه‌دئاغای ل مێرگه‌سۆرێ ب پیلانه‌كێ ژێر ناڤێ چاره‌سه‌ركرنا كێشه‌ێن ناڤبه‌را حه‌مه‌د ئاغا و مسته‌فا بارزانی دهێنه‌ كۆمكرن، وی ده‌می پیلان دهێته‌ جێبه‌جێكرن. ل مه‌ها نیسانا ساڵا 1972ێ كوڕێن حه‌مه‌دئاغا (ڕه‌شید، سه‌عید، ئه‌سعه‌د، مه‌جید) دگه‌ل خه‌لیل سولتانێ بڕازاێ حه‌مه‌دئاغاێ شێروانی و هنده‌ك خزمێن وی ژلاێ شێخ محه‌مه‌د خالد ڤه‌ ب مێهڤانی دهینه‌ گازی كرن، پاشی ژی گازی فاخر و حه‌مه‌د ئاغاێ مێرگه‌سۆری ژی دكه‌ن و وان ژی ژێر ناڤێ پێكهاتنێ دكێشنه‌ وێ دیوانخانێ.
وی ده‌می پشتی ڕویدانا كوشتنا جه‌میل و حه‌مه‌ ڕه‌ئوفی، شێخ محه‌مه‌د خالدی بڕیاره‌ك ده‌ركربو كو كه‌سێ ماف نینه‌ ب چه‌كڤه‌ بهێته‌ دیوانخانا وی، له‌ورا به‌ری حه‌مه‌د ئاغا و كورێێن وی دگه‌ل چه‌كدارێن دگه‌ل واندا داخل ببن هه‌میا ژ چه‌كدكه‌ن، تنێ خه‌لیل برادۆستی ده‌رڤه‌ی دیوانخانێ وه‌كو پاسه‌وانێ چه‌كدار دمینیت. لێ ل ده‌مه‌كێ كورت پشتی ده‌ست ب گفتوگۆیان كرین، هێزه‌كا زێده‌ یا بارزانیان ب سه‌رپه‌رشتیا (حالكه‌ێ دۆله‌مه‌ری) كو ژلاێ مسته‌فاڤه‌ هاتبونه‌ ڕه‌انه‌كرن دگه‌ل چه‌كدارێن شێخ محه‌مه‌دخالدی دیوانخانه‌ دۆرپێچ كرن و دگه‌ل خه‌لیل برادۆستی كو پاسه‌وان بوو هه‌می پیكڤه‌ وه‌كه‌ ده‌سته‌سه‌ركری هاتنه‌ كۆنتڕۆل كرن.
ب ڤی ڕه‌نگی شێخ محه‌مه‌د خالد سناریۆیا پیلانا مسته‌فا بارزانی جێبه‌جێ دكه‌ت و حه‌مه‌د ئاغا ب هه‌می كورێن خوه‌ڤه‌ ب پیلان دهێنه‌ ژچه‌ككرن و ئه‌و كه‌سین لژێر ناڤێ پێكهاتنێ بۆ مێهڤانی هاتینه‌ گازیكرن ب خاپاندن و نه‌مه‌ردانه‌ دهێنه‌ ده‌سته‌سه‌ركرن و ڕه‌وانه‌ی زیندانا رایات دهێنه‌ كرن.
فاخر و سه‌عید و خه‌لیل برادۆستی كو تا مه‌ها ته‌موزا 1972 ژلاێ زاڕۆك و خیزانێن وانڤه‌ سه‌ره‌دانا وان دهاته‌ كرن پشتی وێ ئێدی چ زانیاری لسه‌ر وان نه‌مان و جهێ ته‌رمێن وان ژی ناهینه‌ زانین. حه‌مه‌د ئاغا و جه‌وهه‌رێ كوڕێ وی تا ساڵا 1975 ژی ل زیندانا خه‌لان بن چاڤدێریا مسته‌فا بارزانیدا بوون و دیار بوو هێشتا د جه‌ساره‌تا تیرۆركرنا واندا دوودل بوو، لێ پشتی ئاشبه‌تاڵا مسته‌فا بارزانی و ده‌ستبه‌ردانا شۆره‌شا كوردی سه‌ره‌ڕای هه‌موو زیندانیێن خه‌لان و چۆمان و رایات هه‌تا گرتیێن عێراقێ ژی هاتنه‌ ئازادكرن لێ ژ تڕسا ڤێ كو حه‌مه‌د ئاغا و كورێن وی به‌رده‌وامیێ بده‌نه‌ شۆڕه‌شێ و ببنه‌ هیز ل شه‌ڤا 22-03-1975 ێ هه‌می كۆمه‌ڵكوژ كرن و نێزیكی 10 ڕۆژا پشتی وێ ژی ل ڕۆژا 02-04-1975 ته‌ڕمێن وان هاتنه‌ دیتن.
چاڤكانی: زمانی تاوان هاته‌ قسه‌ - نڤێسینا: شه‌پۆڵ فاخر مێرگه‌سۆری

ئەو بابەت و هەواڵانەی کە ناوی نووسەرەکانیان دیار و ئاشکرایە، تەنیا
نووسەرەکەی بەرپرسیارە، نەک تەڤداپرێس






وێنە

حالی مسعود بارزانی و ئەولادەکانی بەدەست دادگای فیدرالیەوە
خۆنەچەمێنن
مسعود بارزانی دوای سەرنەکەوتنی لە رواندنی ددانی دەستکرد
براوەی کۆنگرەی چواردە
ململانێی نێوان بنەماڵەی بارزانی

راپرسی

ئایا مەسرور بارزانی لەسەر سكاڵاكەی دادگای واشنتۆن دەیدۆڕێنێت؟