لە مرۆڤی رەشبین بە دووربە، چونکە ئەوان بۆ هەر چارەسەرێک کێشەیەک دروست دەکەن!(ئەنیشتاین)

وتار

خەونی پۆتین؛ پڕۆژەی روسیای نوێ

Monday, 03.14.2022, 11:11 AM


یەکێ لە ئاماژە دیارەکانی شۆڕشی زانیاری و ژمارەکان ، پرسەدانانە لەسەر رێوشوێنە کۆنەکانی کاری سیاسی .

چەند سەرە قەڵەمێک دەربارەی : پرۆژەی روسیای نوێ، بنەما ئایدێۆلۆژیەکان دەبنە ئاڵترناتیڤی لاوازی ئابوری روسیا، ئامانجەکانی روسیا لە هێرشکردنە سەر ئۆکرانیا، خواستە ئابوری و سیاسیەکانی  ئەمەریکا لە ئەوروپا و قوڵکردنەوە و سەرقاڵکردنی روسیا لەگەڵ کێشە و ململانێ و ناکۆکیەکانی دەوروبەری.     

                 

پرۆژەی روسیای نوێ ؛ روسیای ئێستا گیرۆدەی رەگ و ریشەی رابردوی سەردەمی قەیسەر و میراتی یەکێتی سۆڤیەتی جارانە ، دەوڵەتی روسیای نوێ لە ساڵی ٢٠٠٨ وە نەخشە و چوار چێوەیەکی تری دارشتوە لە پەیوەندیە نێودەوڵەتیەکاندا ، چوار چێوەیەک کە هەستانەوە و رزگاربوون بێ لەو تێکشانەی سەردەمی سەرۆک  بۆریس یڵتسین کە لەساڵی ١٩٩١ دەستی پێکرد و زیاتر لە ٨ ساڵ روسیای رووبەرووی شکست و پاشاگەردانی کرد .

«پۆتین » هاوپەیمانی ناتۆ بەوە تاوانبار ئەکات و ئەڵێ ( ناتۆ هەڕەشەیە لەسەر پاشەڕۆژی مێژوویی ئێمە وەک گەلێک ) ،هەروەها لە کۆنگرەی میونغ بۆ ئاشتی  لەساڵی ٢٠٠٧ پۆتین رەخنەی توندی ئاراستەی  ئەمەریکا کرد و وتی ؛ بواری مانەوەی سیستمی تاک جەمسەری لە دنیای هاوچەرخدا   نابێ و  ناکرێ رۆژائاوا و بەتایبەتی ئەمەریکا تان و پۆی خۆیان بسەپێنن بەسەر دەوڵەتانی تردا ، هەروەها لەبەشێکی وتەکەیدا  ئاماژەی توندی  بەمەترسیەکانی ناتۆدا کرد لە کشانیان روەو سنورەکانی روسیا !

ئەم بیرۆکە و دەستەواژانە پێویستی بە رای گشتی و بەرجەستە بوون هەیە لە ئەقڵی کۆمەڵگەی روسیدا ، وەک ئایدۆلۆژیەکی پێویست بۆ پیادەکردنی پرۆژەی روسیای نوێ .

پرۆژەی روسیای نوێ ، زیاتر مەیلی کەسێتی سەرۆک پۆتینە کە پشت بە بنەمای ( یەکێتی نەتەوەیی ) گەلی روسی دەبەستێ و لای وایە لەقۆناغی ئێستادا  یەکیەتی نەتەوەیی روسی بکەرێکی پێویست و کاریگەرە بۆ رووبەڕوبونەوەی سیستمی لیبرالی جیهانی ، هەروەها دەیەوێت متمانە بۆ مەزهەبی ئەرسۆدۆکسی بگێڕێتەوە و پێی وایە گەڕانەوە بۆ ئەصڵی ئاینی کەنیسەی ئەرسۆدۆکسی (کە بەشێکی گرنگی پێکهاتەی تەقلیدی کۆمەڵگەی روسی پێک دەهێنێت ) بنەمایەکی تەواوکەری پتەوکردنی یەکێتی نەتەوەیی کۆمەڵگەی روسیە بۆ گێرانەوەی بواری زیندەگی «ژیان»ی گونجاو کە هاوسەنگ بێ لەگەڵ هێزو تواناکانی روسیا .

ئایا بنەما ئایدیۆلۆژیەکان دەبنە ئاڵترناتیڤی لاوازی ئابوری روسیا؟ ؛  لاوازی ئابوری روسیا ناهاوسەنگی زۆری بۆ پێگەی سیاسی و تەکنۆلۆژی سەر بازی و پێشکەوتنە بۆشاییەکانی روسیا دروست کردوە ، کۆی داهاتی ناخۆیی روسیا نزیکەی١،٦ یەک  تریلیۆن و شەش سەد ملیار دۆلارە و یانزەهەمین دەوڵەتە لە ریزبەندی دەوڵەتان بەپێی خشتەی سندوقی دراوی  نێودەوڵەتی بۆ ساڵی ٢٠١٩ . کەئەمە لەچاو کۆی داهاتی ناوخۆی ئەمەریکا (٢١،٤) زیاتر لە بیست ویەک تریلیۆن و چوار سەد ملیار دۆلار و کۆی داهاتی یەکێتی ئەوروپا (١٨،٧) هەژدە تریلیۆن و حەوسەد ملیار دۆلار ،ئابوری و داهاتێکی زۆر کەم و لاوازە ، وە یەکێ لە خاڵە جەوهەریەکانی هەڵوەشانە و شکستهێنانی یەکیەتی سۆڤیەتی جاران لە پێشبڕکێی خۆپڕچەک کردن و پرسی و ململانێی جەمسەر گیری لەبەرامبەر ئەمەریکا ،کێشەی لاوازی ئابوری و سیستمی ئابوری یەکێتی سۆڤیەت بوو . پرسیاری بابەتی ئەوەیە ئایا روسیا بەم ئابوری و سیستمە گشگیر و دابڕێنراوە و سەرجەم ئەو سزا قورس و بەردەوام لە زیادبونانەی لەسەری  ، ئەتوانێ بەردەوامی بە ماشێنی جەنگێکی هەمەلایەنەی وێرانکەر بدات ؟.  

ئامانجەکانی روسیا لەم شەڕدا ؛ دیارترین ئامانج و داواکانی روسیا ئەتوانین لەم چەند خاڵەدا کۆبکەینەوە ؛ ـ

  دەرخستن و چالاکردنی خاڵە بەهێزەکانی خۆی وەک واقیعێکی ( جیو سیاسی ) سەربازی و تەکنۆلۆژی و وزە .

هەوڵدان و ئامادەگی روسیا لە خۆسەپاندنی لە سەر شانۆی سیاسی نێودەوڵەتی و  پێداگری لە سیستمی فرە جەمسەر و هەنگاوی سەرەتایش لەوەدا ئەبینێتەوە کە بتوانێ لە ناوچەی ئۆر- ئاسیا زاڵ بێت و بەمەش ئەتوانێ بریارەکانی لەبواری نێودەوڵەتی بسەپێنێ .

رێگرتن و رێگەنەدان بە دامەزراندنی سەکۆی موشەکە ستراتیجی ناوکیەکان لە هەر یەک لەو دەوڵەتانەدا ( پۆڵندا ، رۆمانیا ، بولغاریا و ئۆکرانیا ) .

گرنگترین خاڵ ئەو پێشنیارەیە کە روسیا داوای کردبوو لە ئەمەریکاو یەکێتی ئەوروپا کە ؛( گرنتی دانی ئەمنی کە ئۆکرانیا نە بێتە ئەندامی ناتۆ و ، هەروەها ناتۆ چیتر فراوانخوازی رووەو سنورەکانی رۆژهەڵات نەکات وەک مەرج بۆئەوەی تەنگژەکان قوڵتر نەبنەوە ) ، بەڵام ئەمانە لەلایەن یەکێتی ئەوروپا و ئەمەریکاوە رەتکرانەوە .

ــ خواستە ئابوری و سیاسیەکانی ئەمەریکا ..

ولایەتە یەکگرتوەکانی ئەمەریکا باڵادەسترین وڵاتە لە جیهاندا لە ناردنەدەرەوەی وزەدا و نایەوێت هیچ و دەوڵەتێک شانبدا لەشانی لەو بوارەدا ،

یەکێتی ئەوروپا رێژەی ٤٠٪ غاز و لە ٢٧٪ ی نەوت لە روسیاوە هاوردە دەکات ، ئەمەش بۆتە جێگەی ترسی هەندێ دەوڵەتی ئەوروپی و ئەمەریکا لەوەی کە ئەوروپا ببێتە دیلی غازی روسی ، بۆیە ئەمەریکا هەوڵ ئەدات ئەوروپیەکان لەبری غازی روسی ، غازی ئەمەریکی بکڕن و بەمەش پێگەی ێەمەریکا لە سەر نەخشەی وزەی دنیا بەهێزتر ئەکات و بازاڕێکی کڕیاری گەورە لە ئەوروپا دەستەبەر ئەکات ، بۆیە وەک یەکەمین هەنگاو ئابڵوقەی خستە سەر پرۆژەی ( نورد ستریم ٢ ) کە بۆری ژێردەریایی گواستنەوەی  غازی روسیە بۆ ئەڵمانیا  ،جگە لە کۆی ئابڵوقە و سزا ئابوریەکانی تری سەر روسیا لە ئاکامی هێرشەکانی بۆسەر ئۆکرانیا لەلایەن یەکێتی ئەوروپاو ئەمەریکاو دەوڵەتانی ترەوە ، ئەمەش بە مەبەستی راگرتن و رێگرتن لەگەشەی ئابوری روسیا و بەتایبەتیش لەبواری وزەدا چونکە لە ٥٠٪ کۆی داهاتی روسیا پشت بەداهاتی وزە ئەبەستێ .

هەموو گەشەکردن و پێشکەوتنێکی ئابوری  پێگەی سیاسی و هەیبەتی دەوڵەت لەکۆڕ و پەیوەندیە سیاسیە نێودەوڵەتیەکان بەهێز دەکات ، ئەمەریکا ئەمڕۆ وەک بەهێزترین دەوڵەت  و رێبەری سیستمی ئابوری لیبراڵی و لێکەوتەو کاریگەریە فکری و کلتوری و فەرهەنگیەکانی ،دەیەوێت ئەو سیستمە سیاسی و ئابوریەی کە باوە کە دنیادا. بەردەوام بێت و هەموو جیهان ملکەچی ئیرادەی یەک کەونی بکات ، کەببێتە مایەی کرانەوەی بێ سنور ، هەیمەنەی بێ سنور ، لەسەر بنەمای جوڵانەوەی ئازادانەی سەرمایەی دارایی و بەرهەم و سپاردنی بە سەروەری بازار .

روسیا لەم سەردەمی کرانەوە و جیهانگیری و دارمانی شورا پتەوەکان و دیوارە ئەستورەکانی سنور ، تازە بەتازە دەوێت لەناو بەرگی ئاین و جوڵاندنی هەستی نەتەوەیی روسی دوارۆژ و بنەماکانی سەرکەوتن و باڵادەستی سیاسی و ئابوری بدۆزێتەوە و خوێنبخاتەوە بەبەر شادە مارە وشک و رەقهەڵاتوەکانی جەستەی مردووی ئیمپراتۆریەت و خەونی لەبار چوی یەکێتی سۆڤیەتی جاران ! .

روسیای پۆتین ، روسیایەکی داخراو و بەرەو سیستمێکی گشتگیری رەها هەنگاو دەنێ ، رۆژ دوای رۆژ سنوری ئازادیە مەدەنیەکان بەرتەسکتر و ئازادی راو خۆپیشاندان و جوڵەی ئۆپۆزسیۆن ناهێڵێ و روسیا بەرەو دەوڵەتی دەسەڵاتی ستەمگەری ئەبات ، بەمەش لەبری یەکریزی و یەکێتی نەتەوەیی روسی ، خەڵکی روسیا توشی دابڕان و دوورکەوتنەوە دەکات لە سیاسەتی پاوانخوازی و ستەمگەری سەرۆک پۆتین ، چونکە هێز هەر تەنها لایەنی سەربازی ناگرێتەوە ، بەڵکو هێز لەمانا گشتی و تەواوەکەیدا واتە ؛ ( توانا و بەهای سیاسی ، ئابوری ، فەرهەنگ و رۆشنبیری ، تەکنۆلۆژی سەردەم و شارەستانیەت و دەوڵەتی یاسا ) ، کە کۆی ئەمانە هێزو توانایەکی گەورەتر شانبەشانی هێزی سەربازی بە دەوڵەت دەبەخشێ ، کە لە نێو روسیای پۆتین  یا پرۆژەی روسیای نوێدا  بەدی ناکرێ و لێی بێ بەشە کە بێگومان ئەمە کەموکورتی و بێ تواناییە لە دەوڵەتی مۆدێریندا ، کە بەپێجەوانەی روسیا هەم یەکێتی ئەوروپا بەگشتی و دەوڵەتی ئەمەریکا بەتایبەتی لەپاڵ هێزوتوانای رەقدا خاوەنی ئەم هێزە نەرمە پتەوەشن کە پشت ئەستورە بە بیرۆکەی سیاسەتی کێش کردن لەبری رق لێبونەوە و بوغزاندن !.

بۆیە ئەگەری زۆرە پرۆژەی روسیای نوێ ، جگە لە هۆکاری پتەوکردنی دەسەڵاتەکانی پۆتین ، خولیاو خەون و گەڕانەوەیە بۆ رابردو ، هەوڵدانێکە بۆ سەرنجراکێشان و بەرجەستەکردنی خەسڵەتی سەرکردەی کاریزمی و پاڵەوانی نەتەوەیی ،

کە جگە لەقەیران و قوڵکردنەوەی کێشەکان و ستەمگەری و دەسەڵاتخوازی و لەئاکامیشدا شکستێکی کەمەر شکێن چیتر ناچنێتەوە .

ئەو بابەت و هەواڵانەی کە ناوی نووسەرەکانیان دیار و ئاشکرایە، تەنیا
نووسەرەکەی بەرپرسیارە، نەک تەڤداپرێس





وێنە

مسعود بارزانی دوای سەرنەکەوتنی لە رواندنی ددانی دەستکرد
براوەی کۆنگرەی چواردە
ململانێی نێوان بنەماڵەی بارزانی
جاشایەتی ئال بارزانی بۆ ئەردۆغان
تابلۆکانی شەهیدانی قەلەم لەکوردستان

راپرسی

چارەنووسی بنەماڵەی بارزانی و تالەبانی چۆن دەبینیت؟